КАБИРӢ МУҲСИДДИНРО ДАР РӮЗИ МАВЛУДАШ КУШТ

3-юми майи соли 2012 Ортиқзода Муҳсиддин, сокини деҳаи Андигони шаҳри Ваҳдат  рӯзи мавлуд дошт. Ӯ 12 сола мешуд. Чанд ҳамсинфашро ба хона даъват карду модараш ба оростани дастурхон машғул буд. Ин лаҳза Муҳсиддинро ба наздаш хонд ва чанд сомоние дода хоҳиш кард, ки аз мағозаи наздиктарин рафта камтар ширинии дигар биёрад. Муҳсиддин - «Не модарҷон ташвиш накашед, басанда аст, ин пулро барои дигар корҳои рӯзгор сарф кунед» - гӯён пулро баргардониданӣ буд. Аммо модараш бо дилсӯзию ифтихор ва шукргузорӣ аз ақлу фаросати писараш, ки ба синну соли кӯчак нигоҳ накарда, ғами хонаводаро мехӯрд, ҷавоб дод: «Писарҷонам, ту марди хонадони моӣ, падарат дар ғарибисту худат пушту паноҳ, сутуни хонадон гаштаӣ. Ҳоло туӣ ноновару нигаҳбони хона. Туӣ, ки замини наздиҳавлиро кишт ва парвариш мекунӣ, ҳосилашро меғундорӣ. Туӣ, ки ҳезуму  алаф ҷамъ меоварӣ, молу говамонро саробонӣ мекунӣ. Рав, ба нодориамон нигоҳ накун, ҳарчӣ хоҳӣ биёр, пулат нарасад қарз гир, коре карда бармегардонем. Коре кун, ки сарат назди ҳамсинфон паст нашавад».

Муҳсиддин рафту чанд соат барнагашт. Модари бечора зору ҳайрон сари роҳ мебаромаду медаромад. Мардуми қишлоқ, ҳамсояҳо аз назди хонаашон тез мегузаштанду  кӯшиш мекарданд, ки ҳамгап нашаванд, то аз ваҷоҳаташон мусибат аён нагардад.  Ҳамсинфонаш ҳам наомаданд.

Ду соат пас ҷасади беҷон ва афгоргаштаи Муҳсиддинро ҳамсояҳо ба хона дароварданд. Доду фиғони модари бечора ба фалак печид. Даме аз ҳуш мерафту дақиқае «марди хонадонам рафт, пушту паноҳам рафт»,  гӯён зор-зор мегирист. То ҳол худро гунаҳгор меҳисобад ва маломат мекунад, ки чаро он рӯз ҷигарбандашро  мағоза фиристод. Дар ҳоле ки гунаҳгорон,   кушандагони Муҳсиддини 12 сола дигаронанд.

Он рӯз вақте Муҳсиддин хурсандона аз мағоза бармегашт, автомашинаи шахсии тамғаи «Тайёта Кемри», рақами давлатиаш 39-26 АМ 01 РТ бо суръати 110-120 км дар соат, аз роҳи байни деҳа убур мекард. Маълум буд, ки мошин нав харидорӣ шудааст ва ронандааш хеле ҷавон, ҳоло риш набароварда буд.  Чанд нафар сокинони деҳа, ки қад-қади роҳ ҳаракат доштанд, ҷон дар кафи даст, худро базӯр канор кашиданд. Танҳо Муҳсиддин натавонист. Ӯ рӯ ҷониби хона равон буду мошин аз пушт ҳаракат мекард. Зарбаи мошин ба дараҷае сахт буд, ки дар бадани навраси бечора узви обод намонд. Муҳсиддин аз ғояти дард ва талвосаи ҷонканӣ болои замини баъди борони баҳорӣ лойолуд дар худ мепечид, қотили ӯ дар андешаи он буд, ки чӣ тавр ҷинояташро рӯйпӯш кунад.

Ӯ баъди пахш намудани кӯдак ҳаракаташро бо ҳамон суръат давом дод. Мардум бо  доду фарёд ҷониби кӯдак давиданд. Ӯро бардоштанд ва ҳар нафаре бо умеди ёфтани мошине ҳар ҷониб даводав доштанд. Баъди 15-20 дақиқа мошинеро аз роҳи дуртар ёфтанду оварданд. Муҳсиддин аллакай аз ҳаракат монда буд.

Вақте ӯро ба беморхона оварданд кор аз кор гузашта буд. Духтури навбатдор бисёр талош намуд, вале суде накард. Бо таассуфи зиёд иброз дошт, ки: «Хунаш зиёд рафтааст, агар сари вақт меовардед, наҷот додан мумкин буд». Онҳое ки кӯдакро оварда буданд бо нафрин лаънат бар ронанда мехонданд.

Ронандаи  чинояткор   Муҳаммад Тиллозода – писари раиси Ҳизби нахзати исломи Точикистон Муҳиддин Кабирӣ буд. Ӯ 19 сол дошту он рӯз падараш барояш мошини хориҷии тамғаи навбаромади «Тайёта  Кемри»-ро бо маблағи 120 ҳазор доллари ИМА харидорӣ карда буд.

Беадолатии зиндагиро бубинед, ки падаре бо пули  аҷнабиён  барои фарзанди ҳанӯз санади ронандагӣ надоштааш чунин мошин гароннарх  мехарад ва навраси 12-солае, ки ранҷи рӯзгори хонадон бар гарданаш бор аст, барои як пора нон ҷон меканад, аз дасти писари ин ғаддор кушта мешавад. Наврасе бо марг мувоҷеҳ гардонида шуд, ҳазорон орзую умеди волидайн ба ӯ буданд. Ҳанӯз аз дунё чизе надида буд  ва шояд калон шуда як инсони шарифе  мешуд, ки ифтихори падару модар, диёру Ватани худ мегашт.  Имрӯз падари хонадон дар Русия барои ёфтани қути лоямуте саргардон аст ва модари Муҳсиддини ҷавонмарг Ғафурова Фариза дар ёди фарзанди гумкарда ғамбемору дучор бо ранҷҳои рӯзгор. Қотили фарзандашон дар Аврупо машғули кайфу сафо.

Он шабу рӯз Муҳиддин Кабирӣмеҳри падарии худро нисбати фарзанди ҷинояткор намоиш дод. Муҳаббати падару модари бо ғаму кулфат ва қалбҳои якумра сӯзон гирифтор, ба назараш намерасид. Ӯ назди падару модари кӯдак рафта, бо истифода аз чарбзабонию пеш овардани ҳадисҳои  авомфиребона оид ба "тақдиру насиб", «қазову қадар», «сарнавишту хати пешонӣ» ва монанди инҳо, онҳоро моил ба он сохт, ки даъвое накунанд. Дар ивазаш ба онҳо ваъдаи дастгирии якумриро дод.

«Кунад ҳамҷинс бо ҳамҷинс парвоз…». Дар қазияи садамаи автомобилӣ, ҷинояткори дигар, адвокат Бузургмеҳр Ёров, ки ҳоло бо ҷурми фиреб додани даҳҳо нафар  муштариёнаш, инчунин дастдорӣ дар амалҳои ҷинояткоронаи дигар аз озодӣ маҳрум карда шудааст, ҳамчун вакили Муҳаммад Тиллозода, бо корчалонии ба худаш хосу маблағҳои  Кабирӣ тавонист, ки Муҳаммад Тиллозодаро бегуноҳ муаррифӣ кунад. Дар сурате, ки ҳангоми пахши Ортиқов М. суръати мошин 110-120 км дар соат зиёд буд ва худи М. Тиллозода дар баёноташ ин далелро тасдиқ мекунад, суръати онро  44 километр дар соат  ва  писарбачаи кушташударо айбдор нишон доданд. Ва бо ҳамин роҳ Муҳаммад Кабирӣ аз ҷавобгарии ҷиноятӣ озод шуд.

Дар бораи  кӯмакҳои Кабирӣ ба хонаводаи Муҳсиддини ноком чанд рӯз пеш бо модараш - Ғафурова Фариза суҳбате доштем, ки мухтасараш ин аст:

         «Баъди ҷанозаи ҷигарбандам  (модари дилфигор худашро дошта наметавонад ва зор-гиря мекунад), аниқтараш дар рӯзи ҳафти писарам,  Кабирӣ ба хонаамон омад. Бо виқор вориди ҳавлӣ шуд ва тавре худро вонамуд мекард, ки гӯё ҳодисае нашудааст. Худам дар як гӯшаи хона будаму бо шавҳарам муддати чанд дақиқа гуфтугӯ намуданд. Як халта орд ва 30 килограмм биринҷ оварда буд. Ӯ баҳои умри писарамро ҳамин қадар нарх  карда буд. Ваъдаҳои зиёд доду рафт. Мусулмонии роҳбари ҳизби исломро ҳамин қадар дидам. Не, анқтараш баъди чанд сол дар хона нишаста будам, ки ҳамсояамон Саодат давида омад ва гуфт: «Телевизорро мон, ҳамоне ки писараш Муҳсиддинро кушт, дар борааш гап мезананд». Вақте мондам сухан дар бораи он мерафт, ки қотилони писарам яку ним миллион доллар ба дастаи одамкушон додаанд, ки аз нав Тоҷикистонро хуношом созанд. Аламам тоза шуд ва аз нав дар ёди писари ҷавонмаргам гиря кардам. Ҳамсоя тассалоям дод, ки «Дигар гиряю нола фақат бар саломатии худат зиён дораду халос. Онҳо парво надоранд. Бубин боз чӣ қадар бегуноҳро куштаанд».

Ҳангоми суҳбати мо бо Ғафурова Фариза боз чанд ҳамсояи дигар ҳамроҳ шуда буданд. Яке аз онҳо илова кард, ки «Ин одам (манзураш Кабирӣ) ба дараҷае пастигарӣ дорад, ки ҳатто дар ҷанозаи модараш, ки кампири Сочак ном дошт, аз Маскав наомад. Он вақт ӯ вакили мардумӣ буд. Дигарон ӯро гӯру чӯб намуданду ҷаноза хонданд. Аз нафаре, ки қадри модари ҳаётбахшидаашро надонист, ҷои озору гила чист? Худро ҳомии дину ойин мегираду аз мусулмонӣ фарсахҳо дур аст. Яку ним миллион доллар барои куштани тоҷикҳо дод, вале барои ба ҷанозаи модараш омадан чанд сомониро дареғ дошт. Худро мусулмон меномаду 4 зани беникоҳ дорад ва дар Аврупо бо онҳо кайфу сафо мекунад. Барои  чунин одам ҳаёти яку даҳ, саду ҳазорҳо Муҳсиддин  чӣ қадру манзалат дорад?

Аз суҳбат мегаштаму пеши худ фикр мекардам. Кӣ беҳтар аз зани деҳотӣ хислати ашхосеро чун Кабирӣ омиёна, вале ба ин дақиқӣ   ошкор мекунад? Ҳеҷ кас. 

Эҳсони Ёдгор

С. Р. Мирзозода: «ҲИЗБИ НАҲЗАТИ ИСЛОМИИ ТОҶИКИСТОН, БИДУНИ ШАК, ДАР КӮШИШИ ТАБАДДУЛОТ ДАСТ ДОШТ»

(Суҳбати ихтисосии хабарнигори ҳафтаномаи «Ҷумҳурият» бо муовини Прокурори генералии Ҷумҳурии Тоҷикистон, Сарпрокурори ҳарбӣ генерал-майори адлия С. Р. Мирзозода)

Дар ҷаҳони муосир падидаи нангини экстремизм ва терроризм ба рушди инсоният хатари ҷиддӣ эҷод менамояд. Кӯшишҳои сиёсисозии дин дар бозиҳои геополитикӣ барои абарқудратҳо ҳамчун меъёр қарор гирифта, дар заминаи он гурӯҳҳои манфиатхоҳ низоъ ва даргириҳоро дар манотиқи мухталифи сайёра роҳандозӣ мекунанд. Вобаста ба ин ва дигар масоили дахлдор суҳбате оростем бо муовини Прокурори генералии Ҷумҳурии Тоҷикистон, Сарпрокурори ҳарбӣ генерал-майори адлия С.Р. Мирзозода. Сараввал барои розигиатон ба мусоҳиба изҳори сипос менамоем ва суҳбатро бо ин савол шурӯъ мекунем:

- Моҳи сентябри соли равон дар ҳафтаномаи «Тоҷикистон» мусоҳибаи Ш.Ҳамдампур бо судяи Суди Олии ҶТ Азизов Ш.О., ки ҳалномаи судиро дар бораи ташкилоти террористӣ-экстремистӣ шинохтани ҲНИТ қабул кардааст, таҳти унвони «То табаддулот се рӯз монда буд» интишор гардид. Мехостем, ки андешаи худро ҳамчун муовини Прокурори генералии Ҷумҳурии Тоҷикистон ва Сарпрокурори ҳарбӣ пиромуни матлаби мазкур иброз медоштед.

- Ташаккур. Ман ба далелҳои аз тарафи судяи Суди Олӣ Азизов Ш.О. овардашуда розӣ ҳастам, чунки дар ин мусоҳиба сухан дар бораи тасмимҳои меъёрии ҳуқуқӣ меравад. Яъне, ҷанбаи ҳуқуқии масъала бо назардошти ҳалномаи мақомоти судии кишвар мақоми аввалро касб кардааст. Хотиррасон бояд шуд, ки 22 сентябри соли 2015 ба Суди Олии Ҷумҳурии Тоҷикистон аризаи даъвогии Прокурори генералии Ҷумҳурии Тоҷикистон дар бораи ташкилоти террористӣ-экстремистӣ эътироф намудани ҲНИТ, қатъи фаъолият ва барҳам додани он дар ҳудуди Ҷумҳурии Тоҷикистон пешниҳод гардида буд. Аризаи Прокурори генералӣ бо таҳлили маводҳои парвандаҳои ҷиноятии давоми солҳои охир тафтишнамудаи мақомоти прокуратура, амнияти миллӣ ва корҳои дохилӣ оид ба ҷиноятҳои сангини содиркардаи роҳбарону аъзоёни фаъоли ҲНИТ асоснок карда шудааст. 29-уми сентябри соли 2015 бо ҳалномаи Суди Олии Ҷумҳурии Тоҷикистон аризаи Прокурори генералӣ қонеъ карда шуда, фаъолияти Ҳизби наҳзати исломии Тоҷикистон дар қаламрави Тоҷикистон расман қатъ ва ҳизби мазкур ҳамчун ташкилоти террористӣ-экстремистӣ эътироф карда шуд.

- Аз назари ҳуқуқӣ ба фаъолияти созмонҳои сиёсии динӣ чӣ гуна баҳо медиҳед ва бо назардошти кадом далелҳои ҳуқуқӣ ҲНИТ ҳамчунҳизби террористӣ шинохта шуд?

- Мутобиқи моддаи 8 Конститутсияи Ҷумҳурии Тоҷикистон таъсис ва фаъолияти иттиҳодияҳои чамъиятӣ ва ҳизбҳои сиёсие, ки нажодпарастӣ, миллатгароӣ, хусумат, бадбинии иҷтимоӣ ва мазҳабиро тарғиб мекунанд ва ё барои бо зӯрӣ сарнагун кардани сохти конститутсионӣ ва ташкили гурӯҳҳои мусаллаҳ даъват менамоянд, манъ мебошад.

Дар давоми солҳои 2010-2015 аз ҷониби аъзоёни ҲНИТ содир кардани беш аз 40 ҷинояти вазнин ва махсусан вазнин ба қайд гирифта шудааст, ки аксарияти онҳо ҷиноятҳои дорои хусусияти экстремистӣ ва террористӣ, аз ҷумла барангехтани кинаю адовати динӣ, иштирок дар иттиҳодҳои ҷиноятӣ ва экстремистию террористӣ, даъватҳои оммавӣ барои бо роҳи зӯроварӣ тағйир додани сохти конститутсионии Ҷумҳурии Тоҷикистон мебошанд.

Алоқамандии аъзоёни ҲНИТ ба куштори даҳҳо нафар шаҳрвандони бегуноҳ дар ҷараёни тафтишоти парвандаҳои ҷиноятӣ тасдиқи худро ёфт. Аз ҷумла, исбот карда шуд, ки раиси бахши ҲНИТ дар ноҳияи Рашт Давлатов Ҳусниддин ба ташкилоти террористии "Ансороллоҳ" таҳти роҳбарии Раҳимов Абдулло бо лақаби «мулло Абдулло" ва Давлатов Аловиддин бо тахаллуси «Алӣ Бедакӣ», ки соли 2010 дар водии Рашт нисбат ба 25 нафар хизматчии ҳарбии Вазорати мудофиаи Ҷумҳурии Тоҷикистон акти террористӣ содир намудааст, шомил буд.

Тафтиши парвандаҳои ҷиноятӣ ва санҷишҳои гузаронидаи мақомоти ҳифзи ҳуқуқи кишвар раванди шомилшавии аъзои ҲНИТ-ро ба сафи ташкилоти байналмилалии террористии "Давлати исломӣ", ки бо ҳалномаи Суди Олии Ҷумҳурии Тоҷикистон аз 14 апрели соли 2015  фаъолияташ дар ҳудуди ҷумҳурӣ манъ карда шудааст, ошкор намуд. Чунончӣ, зимни азназаргузаронии манзилҳои истиқоматии роҳбарону фаъолони ҲНИТ фиттаҳо бо наворҳои видеоӣ, ки дар онҳо куштору таркишҳо ва дигар амалҳои ваҳшиёнаи ҷангиёни "Давлати исломӣ" сабт гаштаанд, дарёфт ва мусодира гардиданд.

     - Тафтишот дар мавриди амалҳои ҷиноятии раиси ҳизб М. Кабирӣ ва генерал Назарзода А., ки ба кӯшиши табаддулоти давлатӣ айбдор шудаанд, кадом далелҳоро дорад?

Дар рафти тафтишоти пешакии парвандаи ҷиноятӣ бо далелҳои раднопазир, аз қабили нишондодҳои шоҳидон, ҷабрдидагон, айбдоршавандагон, наворҳои видеоӣ, далелҳои шайъии (маводҳо, нақшаҳо, варақаҳо, фиттаҳо, силоҳу лавозимотҳои ҷангӣ ва ғ.) дар рафти азназаргузаронии ҳуҷраҳои корӣ ва манзилҳои зисти роҳбарону фаъолони ҲНИТ ёфтагирифташуда собит гардид, ки роҳбари ҲНИТ М.Кабирӣ бо маслиҳати пешакӣ бо дигар аъзои раёсати олии ҲНИТ ва собиқ муовини вазири мудофиаи Ҷумҳурии Тоҷикистон Назарзода A. бо мақсади бо роҳи зӯроварӣ ғасб кардани ҳокимияти давлатӣ ва тағйир додани сохти конститутсионии Ҷумҳурии Тоҷикистон зиёда аз 20 гурӯҳи ҷиноятиро, ки ҳар кадоме то 30-нафарӣ аъзо дошт, созмон додаанд. Ба ин гурӯҳҳо баъзе аз собиқ размандагони Иттиҳоди неруҳои мухолифин ва дигар атрофиёни Назарзода А.роҳбарӣ мекарданд. Бо мақсади аз ҷиҳати моддию молиявӣ дастгирӣ намудани аъзои иттиҳоди ҷиноятии террористӣ, ба онҳо тавассути фондҳои ба ном хайриявии кишварҳои манфиатдори хориҷӣ мунтазам аз 500 то 600 сомонӣ маблағҳои пулӣ мерасониданд.

Ҷиҳати амалӣ намудани ҳаракатҳои ҷинояткоронаи худ, аз рӯи маслиҳати пешакӣ гурӯҳҳои мусаллаҳро барои аз кор баровардани воситаҳои алоқаи телефонӣ ва ғасб кардани иншоотҳои муҳими давлатӣ аз қабили Қасри Миллат, Дастгоҳи иҷроияи Президенти Ҷумҳурии Тоҷикистон, Фурудгоҳи байналмилалии шаҳри Душанбе, биноҳои маъмурии КДАМ, ВКД, Вазорати мудофиа, Кумитаи телевизион ва радио, РВКД-и шаҳри Душанбе, ШВКД-и ноҳияҳои Фирдавсӣ, Сино, Шоҳмансур, И.Сомонӣ ва шаҳри Ваҳдат муваззаф карданд.

Далели дигар, ки гунаҳгории М.Кабирӣ ва ҳаммаслаконашро дар содир намудани ин ҷиноятҳо тасдиқ мекунад, ин иштироки бевоситаи номбурда дар маблағгузории суйиқасди табодулоти давлатӣ мебошад. Аз ҷумла 2 сентябри соли 2015 бо супориши М.Кабирӣ писараш Руҳулло бо ҳамроҳии ронандааш Сайфов Ҳ.Т. пули нақдро ба маблағи 1 миллиону 200 ҳазор доллари ИМА ба хонаи Назарзода А. бурда, ба ӯ супоридаанд.

Шаби 3 ба 4 сентябри соли 2015 зиёда аз 150 узви иттиҳоди ҷиноятӣ бо супориш ва роҳбарии бевоситаи Назарзода А. дар дохили собиқ корхонаи нонпазӣ, воқеъ дар ш. Душанбе, кӯчаи А. Дониш, ки ба Назарзода А.М. мансуб буд, ҷамъ омада, бо силоҳҳои оташфишони автомат, пулемёт, гранатомёт ва дигар лавозимоти ҷангӣ ғайриқонунӣ мусаллаҳ гардиданд.

Баъдан Назарзода А. маҳз бо супориши Кабирӣ М. бо сӯйистифода аз мақоми хизматии муовини Вазири мудофиа, якҷоя бо ҳаммаслаконаш навбатдори Нуқтаи назорати гузаргоҳи Вазорати мудофиа, қисмҳои ҳарбии №17651 ва 08050-ро бесилоҳ гардонида, ба бинои маъмурии Вазорати мудофиа ва қисмҳои низомии номбурда ғайриқонунӣ ворид шуданд. Аз он ҷо миқдори зиёди аслиҳаи оташфишон, сару либоси ҳарбӣ ва лавозимоти ҷангиро бо мақсади мусаллаҳ гардонидани аъзои иттиҳоди ҷиноятӣ тасарруф намуданд.

Онҳо худи ҳамон шаб дар ҳудуди шаҳри Душанбе, ноҳияи Рӯдакӣ ва шаҳри Ваҳдат ба кормандони мақомоти ҳифзи ҳуқуқ, ки дар ҳолати иҷрои вазифаҳои хизматӣ қарор доштанд, бо истифода аз силоҳи оташфишон ҳуҷумҳои мусаллаҳона анҷом доданд. Дар натиҷа 10 хизматчии мақомоти ҳифзи ҳуқуқ ба ҳалокат расида, 7 нафар бо ҷароҳатҳои ҷисмонӣ дар беморхона бистарӣ гардид.

- Аз далелҳои дар боло овардаатон метавон натиҷа гирифт, ки М. Кабирӣ тавассути Назарзода А. шабакаи ҷиноятиро роҳбарӣ ва назорат мекардааст. Ҳамин тавр?

- Бале. Аз моҳи августи соли 2006 Кабирӣ М. роҳбарии ҲНИТ-ро ба уҳда дошта, бо дағалона вайрон кардани шартҳои Созишномаи умумӣ дар бораи истиқрори сулҳ ва ризоияти миллӣ дар Тоҷикистон аз 27 июни соли 1997,якҷоя бо дигар ҳаммаслаконаш пайваста бо истифода аз усулҳои таблиғоти динӣ мардумро рӯҳан барои бо роҳи зӯроварӣ тағйир додани сохти конститутсионӣ дар кишвар омода месохтанд.

-Кирдорҳои ҷиноятии М.Кабирӣ, Назарзода А. ва ҳаммаслаконашон ба кадом моддаҳои Кодекси ҷиноятӣ бандубаст карда шудаанд?

Дар асоси далелҳои боэътимод пурра собит шудааст, ки роҳбарону фаъолони Ҳизби наҳзати исломии Тоҷикистон, бидуни шак, дар табаддулоти давлатӣ даст доштаанд. Бинобар ин бо ҳукми Коллегияи судӣ оид ба парвандаҳои ҷиноятии Суди Олии Ҷумҳурии Тоҷикистон аз 2 июни соли 2016 14 нафар узви раёсати олии ҲНИТ дар содир намудани ҷиноятҳои даъвати оммавӣ барои бо роҳи зӯроварӣ тағйир додани сохти конститутсионии Ҷумҳурии Тоҷикистон, исёни мусаллаҳона,  терроризм ва маблағгузории он гунаҳгор дониста шуда, маҳкум гардиданд. Нисбати худи Кабирӣ М. бошад, тавассути Интерпол кофтукови байналмилалӣ эълон карда шудааст.

- Модоме ки аъмоли содирнамудаи роҳбарону фаъолони ТЭТ ҲНИТ бо ин қадар моддаҳои Кодекси ҷиноятии Ҷумҳурии Тоҷикистон ҷиноят ҳисобида шаванд, пас барои чӣ баъзе кишварҳои хориҷӣ, махсусан аврупоӣ онҳоро нодида мегиранд. Магар ин кирдорҳо дар он кишварҳо ҷиноят нестанд? 

Бояд қайд кард, ки Ҷумҳурии Тоҷикистон ҳамчун узви комилҳуқуқи ҷомеаи ҷаҳонӣ, ки ба санадҳои ҳуқуқии байналхалқӣ имзо гузоштааст, фаъолияти ҲНИТ-ро ба таври шаффоф тибқи талаботи қонунгузорӣ ва меъёрҳои ҳуқуқи байналмилалӣ баррасию муҳокима намуд.

Аъмоли террористии ТЭТ ҲНИТ аз рӯи талаботҳои моддаи 129 (созмон додани иттиҳоди ҷиноятӣ)-и Кодекси ҷиноятии Ҷумҳурии Федеративии Олмон, моддаҳои 149 (барангезонидани халқ барои шӯриши яроқнок бар зидди Ҳокимият), 313 (созмон додани иттиҳоди ҷиноятӣ)-и КҶ Туркия, моддаҳои 127 (бо роҳи зӯроварӣ тағйир додани сохти конститутсионӣ), 128 (бо роҳи зӯроварӣ бартараф кардани мақоми конститутсионӣ), 140 (сӯиқасд ба суст кардани иқтидори ҳарбӣ)-и КҶ Ҷумҳурии Полша, моддаҳои 242 (хиёнат ба давлат), 249 (кӯшиши бо роҳи зӯроварӣ аз вазифааш дур кардани Президент), 278 (созмон додани иттиҳоди ҷиноятӣ)-и КҶ Австрия, моддаҳои 104 (сӯиқасд барои вайрон кардан ва тағйир додани шакли идоракунӣ), 113 (шӯриши яроқнок), 124 (сӯиқасд ба барангехтани ҷанги шаҳрвандӣ)-и КҶ Белгия, инчунин Конвенсияи Шӯрои Аврупо «Дар бораи пешгирии терроризм» аз 16 майи соли 2005, Декларатсия «Дар бораи андешидани чораҳо оид ба барҳам додани терроризми байналмилалӣ», ки бо Қатъномаи Ассамблеяи Генералии СММ аз 09 декабри соли 1994 қабул карда шудааст, ҳамчун ҷиноятбаҳогузорӣ ва тафсир мегардад.

Террорист дар куҷое, ки ҷиноят содир накунад вай террорист аст. Ашхосе, ки чунин ҷиноятҳои хусусияти террористидоштаро дар дилхоҳ кишвар содир мекунанд, ҳатман тибқи қонунгузории ҷиноятии он давлат ба ҷавобгарии ҷиноятӣ кашида мешаванд.

Бинобар ҳамин ҳам соли 2016 ҲНИТ ба Феҳристи ташкилотҳои террористии Созмони Ҳамкории Шанхай ва Созмони Аҳдномаи Амнияти Дастаҷамъӣ ворид карда шудааст.

-Ин тавр бошад, барои чи роҳбарони ташкилоти террористии ҲНИТ дар Эрон ва баъзе дигар кишварҳои хориҷӣ то ҳол озодона мегарданд?

Мутаассифона, баъзе аз кишварҳо манфиатҳои геополитикии худро пеша карда, аз стандартҳои дугона истифода менамоянд. Онҳо зери қаноти созмонҳои ба ном байналмилалию ҳифзи ҳуқуқ ва озодиҳои инсон, ки ҳадафи аслиашон танҳо ҳимояи манофеи кишвари муассис аст, минбарҳои таблиғотиро дар ихтиёри террористоне чун Кабирию думравонаш мегузоранд ва онҳоро маблағгузорӣ мекунанд. Аммо ин гурӯҳҳо ба ҳадафи нопоки худ  нахоҳанд расид, зеро мардум ҳақиқати воқеиро дарк намуд ва фаҳмид, ки агар ҲНИТ ба сари қудрат меомад, чӣ оқибату балоҳоро ба сари халқ ва Ватани азизамон меовард.  

- Барои як суҳбати хуби ихтисосӣ арзи сипос менамоем.

З. АЛИХОНОВ: “ҲНИТ ДАР ПОКИСТОН БАРОИ ОЯНДАИ ХУД АРТИШ ОМОДА МЕКАРД”

Суҳбати ихтисосии нашрияи “Хатлон” бо Зафар Алихонов, ҷавоне, ки 8 сол дар Покистон таълимоти ғайрирасмии динӣ гирифта, дар ҳайати созмони экстремистии “Содиқлар” - як ҷиноҳи “Ҳаракати исломии Туркистон” - дар пойгоҳи низомии террористон дар Вазиристон машқу тамрин кардааст.

Зафар Алихонов, ки 34 сол дошта, миллаташ ӯзбек, маълумоташ миёна, оиладор, падари чор фарзанд аст, чанде пеш аз Туркия ба Тоҷикистон депорт шуд. Вай мегӯяд, танҳо баъди чанд соли таҳсили динӣ дар Покистон дарк кард, ки аксари ҷавонон он ҷо фирефтаи гурӯҳу созмонҳои ифротгарою тахрибгаре, чун ҲНИТ, ДИИШ, “Ансоруллоҳ”, “Содиқлар” мешуданд. Ин ташкилотҳо, ба гуфтаи З. Алихонов, аз ҳисоби муҳассилони мадрасаҳо барои худ сарбоз омода мекарданд, то дар оянда барои амалисозии ҳадафҳои низомию идеологиашон истифода баранд.

- Зафар, метавонед аз достони зиндагӣ ва чӣ тавр ба таълимоти динӣ дар хориҷи кишвар ҷалб шуданатон нақл кунед?

- Соли 2000-ум мактаби миёнаи №3-и деҳаи Ваҳдати ноҳияи Хуросонро хатм намудам. Баъд аз он ба деҳаамон мавлавӣ Боймуҳаммад, бо тахаллуси мавлавӣ Раҳматулло, ки чанд солдар Покистон таҳсил карда буд, омад. Ӯ, ки ҳам ҳамсоя ва ҳам хешамон буд, ба наздаш рафтам ва ҳамин тавр, таҳсилоти ибтидоии диниро шурӯъ кардам. Баъдан ӯ ба ман тавсия дод, ки ба шаҳри Карочии Покистон сафар карда, таҳсилоти диниро дар мадрасае, ки ӯ хатм кардааст, идома диҳам. “Он ҷо беҳтар ва зудтар меомӯзӣ”, - гуфт мавлавӣ. Бо роҳнамоии ӯ азми сафар кардам. Падару модарро розӣ намудам, маблағ ҷамъ карда, шиноснома ва раводид гирифта, ба он ҷо рафтам. Соли 2003 буд. Дар Карочи маро мавлавӣ Муъин ном шахсепешвоз гирифт. Маро ба мадрасае, ки устодамон мавлавӣ Раҳматулло тавсия дода буд, бурданд. Он ҷо дер шуда буд, қабулам накарданд. Баъдан ба мадрасаи “Бибинурия” оварданд. Фаҳмидам, ки дар ин мадраса пеш аз мо ҳам тоҷикон мехондаанд. Соли 1992, бо оғози ҷанги шаҳрвандӣ дар Тоҷикистон ва даврони гурезагӣ, чандин ҷавони тоҷик ба таҳсил дар ин мадраса ҷалб шуда, ҳамон ҷо мондаанд. Маро ҳам пеши ҳамонҳо бурданд. Калонашон Маҳмадшариф, Иброҳим, Саид, Талабшоҳ буда, дар умум, тақрибан 30 нафар ҷавони тоҷик таҳсил мекарданд. Ман ҳам он ҷо мондам ва чор сол таҳсил кардам.

- Чунин ақидаҳо низ дар миёни коршиносон роиҷ аст, ки он ҷо аз рӯзҳои аввали таҳсил як навъ зеҳнсозии муҳассилон шурӯъ мешавад ва ин зеҳнсозӣ ба шинохти асли ислом – он ҳадаф, ки бисёриҳоро ба кишварҳои исломӣ мебарад, ҳеҷ рабте надорад...

- Дуруст аст. Дар чаҳор соли аввали таҳсил шоҳид будам, ки ҷавононе, ки қабл аз мо ба мадрасаи “Бинурия” рафтаанд, ба истилоҳ “ҳама чиро дида буданд”. Яъне як қисмашон дар сафи “Толибон” ҳам ҷангидаанд, қисме дар Афғонистон зиндагӣ кардаанд, ҳама чиро медонистанд. Дар тамрингоҳҳои Пешовар ҳам аз машқҳо гузаштаанд. Баъзеяшон гашта омадаанд ва боз рафтаанд “хонданӣ”.

Дар ҳамон ҷо зеҳнсозии маро ҳам шурӯъ карда буданд. Ҷиҳод рафтану чӣ қадар савоб доштани онро ташвиқ мекарданд. Дар зеҳни муҳассилон эҳсоси нафрату бадбинӣ нисбат ба Ҳукумати Тоҷикистонро бедор мекарданд, тавассути ҳар гуна наворҳои таҳрифшуда Тоҷикистонро бад нишон медоданд. Он замон ин ҳамаро нафаҳмидам. Баъд маълум гардид, ки ҳамон вақтҳо дар миёни бачаҳо аъзои гурӯҳҳои террористӣ ҳам будаанд. Оҳиста-оҳиста дар зеҳни мо таъсир мерасониданд. Гурӯҳҳое буданд, ки аз ҳисоби муҳассилони ҷавон барои худ ҷонибдор, ташвиқотчӣ ва террорист тайёр мекарданд.

- Кадом гурӯҳҳоро дар назар доред?

- Гурӯҳҳои террористӣ ва ифротгароҳо, аз он ҷумла “Ҳаракати исломии Ӯзбекистон”, “Ансоруллоҳ” ва “Содиқлар”. Инҳо бештар ӯзбекзабонҳоро ҷалб мекарданд. Намояндагони ин ташкилотҳо ба муҳассилони мадраса бо баҳонаи ин ки муҳтоҷанд, маблағу либосворӣ ва маводи озуқа тақсим намуда, ба ин васила ба худашон ҷалб мекарданд.

- Чор сол таҳсил кардед. Баъд чӣ шуд?

- Соли 2007 гашта ба ватан омадам. Таҳсилам пурра анҷом наёфта буд, аз ин рӯ, бояд бармегаштам. Ин дафъа ҳамроҳи худ ҷиянам Муродҷон ва ҳамдеҳаам Ибрагимов Садриддинро ба мадраса бурдам. Он вақт дуруст намефаҳмидам, ки мо ба роҳи бад рафта истодаем, иштибоҳ мекунем. Ба дарки ин воқеият, ки гумроҳ шудаам, дар соли шашуми таҳсил расидам. Ба ин Ҳизби наҳзати исломии Тоҷикистон сабаб шуд.

- ҲНИТ? Чӣ тавр?

- Замони таҳсилам дар Покистон медидам, ки раҳбарону фаъолони ҲНИТ ба шогирдони мадрасаҳое, ки ғайриҳанафиянд, яъне мавдудӣ мегӯянд, кумакҳои фаровон мерасониданд. Намояндагони ҲНИТ ба раҳбарии Маҳмудҷон Файзраҳмонов ба бачаҳое, ки зеҳнашон ба шиагӣ яқин аст, ҳар моҳ стипендияи муайян, инчунин маводи ғизоӣ тақсим мекарданд. Намегуфтанд, ки ин маблағ аз куҷост ва барои чӣ дода мешавад. Хусусан, дар идҳои мазҳабӣ, иди Қурбон маблағ равон мекарданд ва бачаҳои калон гов гирифта, забҳ менамуданд, ба бачаҳо тақсим карда ва барояшон мавъизаҳо мехонданд.

- Мавзӯи мавъизаҳо чӣ буд ва чӣ рабте ба ҲНИТ дошт?

- Дар “мавъизаҳо” асосан аз ҷавонон даъват мешуд, ки ҲНИТ-ро дастгирӣ кунанд, ба узвияти он бипайванданд. “Агар мо аъзо нашавем, ҳизбро дастгирӣ накунем, кӣ мекунад?” мегуфтанд. Бо ин роҳ одам ҷалб мекарданд.

- ҲНИТ он солҳо дар Тоҷикистон расман фаъолият мекард. Пас, ҷалби муҳассилони мадрасаҳо дар Покистон ба узвияти ин ҳизб бо чӣ мақсад буд?

- Ин ҳизб шумораи тарафдоронашро аз ҳисоби одамони мазҳабӣ, бахусус онҳое, ки бештар ба равияи мавдудиҳо ва шиаҳо гаравиш доранд, афзудан мехост.

- Чаро маҳз инҳо?

- Равияи мавдудиҳо дар Покистон, ба қавли устодон, ба шиагӣ яқин аст. Равия, ақида, амалаш ба шиагӣ яқин аст. Ин муҳассилон ҳарчанд дар шароити люкс таҳсил мекарданд, ба онҳо аз ҷониби ҲНИТ кумакҳои фаровони доимӣ мерасид. Баъдтар фаҳмидам, ки дар Тоҷикистон низ эмиссарҳои ҲНИТ бачаҳоро ҷалб намуда, ба Эрон, ба мадрасаҳои Қум барои омӯхтани мазҳаби шиаҳо бо маблағи худашон равон мекарданд.

Бо маблағи ҲНИТ барои ҷавонон дар Қум ҳамаи чизҳоро фароҳам меоварданд, яъне ҷойи хондан, хоб, стипендия, ҳама шароит муҳайё. Ҳоло ҳам чунин мекунанд. Бачаҳои ҳанафимазҳабе, ки он ҷо мехонданд, наметавонистанд аз ҲНИТ кумак дарёфт кунанд. Барои ин бачаҳо ақаллан, дар омодасозии ягон санад мусоидат намекарданд. Дертар фаҳмидем, ки мақсади аслии ҲНИТ паҳн намудани шиагарӣ дар Тоҷикистон будаву ҳадаф доштанд, ки мусулмонон, тоҷиконро шиа кунанд. Ҳамзамон, маълум гардид, ки барои амалӣ намудани ин ҳадаф ҲНИТ як шабакаи пурзӯри таблиғгаронро таъсис дода истодааст.

- Ин чӣ маънӣ дошт?

- Азбаски наҳзатиён кумакҳоро аз Эрон мегирифтанд, (дертар фаҳмидам, ки Эрон сарпарасти ҲНИТ будааст), табиист, ки сиёсат ва маҳзаби расмии он кишвар - шиаро таблиғ мекарданд. Борҳо буд, ки аз Эрон пул гирифта, ба бачаҳо тақсим мекарданд. Масъулони ин ҳизб, аз ҷумла Маҳмудҷон Файзраҳмонов, кумакҳои моддиро оварда, дар миёни муҳассилин таблиғот мебурданд, ки ба Тоҷикистон баргашта, ба узвияти ҲНИТ пайвандед. Баъди бозгаштан ба ватан шахсан маро не, аммо чанде аз ҳамдеҳагон ва онҳоеро, ки дар Покистону Афғонистон таҳсил кардаанд, ба узвияти ин ҳизб ҷалб намуданд. Фикр мекунам, ба зудӣ ба ин ҳизб ҷалб шудани онҳо зери таъсири ҳамон ба ном кумакҳое буданд, ки наҳзатиҳо дар он кишварҳо мерасонданд.

- Бисёр вақт достони ҷавонҳоеро, ки ба таълимоти  ғайрирасмӣ мераванд, мешунавем, ки дар бораи ҷалб шуданашон ба машқҳои низомӣ мегӯянд. Шумо низ шоҳиди ҳамчунон ҳолат будед?

- Шоҳид будем. Ба бачаҳо амалҳои ифротгароию тахрибкорӣ омӯзонида шуда, ташвиқоти зиддидавлатӣ бурда мешуд. Ин гурӯҳҳо дар даруни мадраса махсус одам доштаанд. Ҳамонҳо ташвиқот мебурданд, ки ҷавонон дар вақти таътил омада машқи низомӣ гирифта, бо пешвоҳояшон шинос шуда раванд. “Баъдан, ҳар вақте лозим ояд, худамон меёбематон” мегуфтанд. Дар таътил аксар бачаҳо бекор мемонданд. Аз ин фурсат истифода бурда, онҳоро даъват мекарданд, ки аз тамринҳои низомӣ гузаранд.

- Чӣ меомӯзанд дар он машқгоҳҳо?

- Ба он ҷо аксар вақт бачаҳои ҷоҳилу ба омӯзиши илм камтаваҷҷуҳ мерафтанд: онҳое, ки нав намозро шурӯъ кардаанд, ё ба омӯзиши ислом тоза пардохтаанд.Онҳо мағзшӯӣ мешуданд: барояшон наворҳои видеоиро аз интернет ва дискҳо нишон медоданд ва мегуфтанд, ки исломи ҳақиқӣ ҳамин аст. Дар навбати аввал, рукнҳои намозро нишон медоданд, дуоро меомӯзонданд, баъдан машқҳои ҷисмонӣ мегузаронданд, истифода аз автоматро дар кӯҳҳо нишон медоданд.

- Ин таълимот аз якчанд марҳила иборат аст?

- Таълимоташон якчанд марҳила ё давраро дар бар мегирифт. Масалан, як моҳ омӯзишҳои назариявӣ мегузаштанд, моҳи дуюм истифодаи силоҳи калон, дар марҳилаи сеюм таҷҳизоти худкафонӣ ва мисли ҳамин чизҳоро нишон медоданд. Ман ҳам як дафъа аз ҷониби ташвиқгарони гурӯҳи “Содиқлар” ба чунин таълимоти низомӣ ҷалб шуда будам.

- Гуфтед, ки истифодаи силоҳро низ меомӯзонанд. Оё муҳассилин дар ин тамрингоҳҳо ба аслиҳа дастрасии озод доштанд?

- Нахуст истифодаи автомати Калашниковро меомӯзонанд. Ман он ҷо зиёд набудам, танҳо медонам, ки анборҳои калони силоҳ доранд.

- Дар мадрасаи “Бинурия”, ки таълимоти динӣ мегирифтед, ба масъалаи ахлоқ ва тарбияи шогирдон чӣ гуна муносибат мешуд?

- Ростӣ, азбаски мадраса бисёр калон буд, мудирият рафтори бачаҳоро контрол карда наметавонист. Бадахлоқӣ, аз ҷумла қимору мухаддироту бачабозӣ зиёд буд дар мадраса. Масалан, қариб ҳар рӯз мешунавидем, ки яке бо дигаре бозӣ карда истодааст. Ба ҳамин монанд бадахлоқиҳои дигарро низ ҳар лаҳза шунидан ва ҳатто мушоҳида кардан мумкин буд.

- Шумо гуфтед, ки дар он ҷо чанд созмону ташкилоте ҳаст, мисли “Содиқлар”-у “Ансоруллоҳ”, ки ҷавононро, ба қавле “вербовка” ё мағзшӯӣ мекунанд. Ин ташкилотҳо чӣ ҳадафҳо доранд ва аз ҳамдигар бо чӣ фарқ мекунанд?

- Ҳадафу идеологияашон аз ҳамдигар зиёд фарқ намекунад. Фақат дар забон. Тавре болотар гуфтам, раҳбарони ташкилоти “Содиқлар” аксаран ӯзбекистонианд ва сиёсаташонро ба самти Ӯзбекистон нигаронидаанд. Масалан, дар ин бораҳо меандешанду нақшакашӣ мекунанд, ки дар дохили Ӯзбекистон бояд чӣ кор кунанд, куҷоро таркиш диҳанд, киро террор кунанд. “Содиқлар” асосан ӯзбекзабонҳоро ба сафи худ ҷалб мекунад. Калонҳои “Ансоруллоҳ” бошанд, тоҷикҳо буданд ва сиёсаташонро асосан ба самти Тоҷикистон нигаронидаанд. Бо ҳамин фарқ доранд, дигар ҳадафҳояшон муштарак аст.

- Ҷамъан, дар Покистон чанд сол таҳсил кардед?

- Дар он ҷо 8 сол дар мадраса хондам. Соли 2007 ба зиёрати падару модарам омадаму баргашта рафтам. Дубора соли 2009 барои издивоҷ кардан ба Тоҷикистон омадам. Соли 2010, вақте ки бо дастури роҳбарияти давлат ҳамаи донишҷӯёни дар кишварҳои хориҷӣ ба таълимоти ғайрирасмии динӣ ҷалбшуда ба ватан бозгардонида шуданд, ман низ баргаштам. Дар Тоҷикистон тақрибан ду моҳ истодам. Ҷавоне, ки соли 2007 бо худ ба Покистон бурда будам, нахост ба ватан баргардад. Баъдтар фаҳмидам, ки вай ба узвияти ДИИШ пайваста, дар Ҷумҳурии исломии Афғонистон дар амалиёти ҷангӣ ширкат меварзад. Дар Тоҷикистон хешу табори он ҷавон ба ман зиёд фишор оварданд, аз ин рӯ, маҷбур шудам, ки ба тарафи Россия ба муҳоҷирати меҳнатӣ сафар намоям.

- Пас, чӣ хел шуд, ки шуморо ба Тоҷикистон аз Туркия депорт карданд?

- Вақти дар Россия буданам аз Тоҷикистон, аз деҳаамон Бобохонов Ҷамолиддин рафта буд, ки ҳоло низ дар Туркия аст. Вай аз Туркия чизҳои куҳна ҷамъ мекарду мисле ки ба тиҷорат машғул буд. Шумораи телефони ӯро ёфта, ҳолати Туркияро пурсидам, ки он ҷо барои коркунӣ ва зиндагӣ мешавад ё не. Хуллас, бо мусоидати ӯ ба Туркия рафтем. Дар он ҷо кор ёфтам - кори сохтмонӣ. Баъди чанде зану фарзандонамро, ки дар Тоҷикистон буданд, низ ба Туркия даъват кардам ва якҷоя зиндагӣ доштем. Азбаски ҳуҷҷатҳоям чандон дуруст набуданд, маро дар Туркия боздоштанд ва депортатсия карданд.

- Дар Туркия чӣ рӯзгор доштед? Оё он ҷо намояндагони гурӯҳҳои ифротӣ бо шумо кӯшиши тамос гирифтан нишон намедоданд?

- Дарвоқеъ, он ҷо низ ташвиқгарон ҳастанд. Масалан, як донишҷӯи тоҷик бо номи Сайраҳмон дар суҳбат бо ман гуфт, ки он ҷо ҲНИТ ячейкаҳои худро дорад. Намояндагони ин ҳизб ҳуҷраҳои кории люкс, яъне хеле хуб доранд, бо мошинҳои гаронбаҳо мегарданд, дар тарабхонаҳои гаронарзиш хӯрок мехӯранд. Аммо ягон нафарашон дар ҷое расман кор намекунанд. Бачаҳое, ки аъзои ин ҳизб шудаанд, аз ҷое кумакпулӣ ё маош мегиранд, ҳуҷҷатҳояшон дуруст аст, бидуни мушкил гаштугузор ва фаъолият мекунанд. Ҳамон ҷо ҳам маълумам шуд, ки ҲНИТ сарпарастони хориҷӣ дорад, маблағҳои зиёд мегирад, аз ин рӯ, аъзояш ранҷи муҳтоҷӣ намекашанд.

- Ба фикри шумо, кадом усулҳо, методҳо барои ҷалби ҷавонон ба гурӯҳҳои ифротию террористӣ истифода мешаванд?

- Методи асосиашон маблағ аст. Онҳо ба ҷавононе, ки муҳтоҷанд, кумакҳои моддӣ расонида, онҳоро ба қавле миннатшунав ва ба навъе вобастаи худашон мекунанд. Худашонро хизматгори аслии дин нишон дода, бо намоиши видеоҳои сохтаву қалбакӣ онҳоро зидди ҳукумати қонунӣ мешӯронанд. Яъне ба эҳсоси ҷавон бозӣ мекунанд. Ҷавононе, ки ҳанӯз аз ҷиҳати илм ва донишҳои сиёсӣ мусаллаҳ нестанд, бо ин роҳ зеҳншӯӣ мекунанд. Бархеҳо тавассути шабакаҳои иҷтимоӣ ҷалб мешаванд. Хуллас, ин гурӯҳҳо ташвиқгарони пурқуввате доранд, ки баъди якчанд суҳбат гузаронидан ҷавонони камтаҷрибаро зуд ба сӯйи худ моил карда метавонанд.

- Шумо, ки таҳсилдидаи мадрасаи динӣ дар як кишвари исломӣ ҳастед, ба назаратон, сохти демократии давлатдорӣ чӣ мухолифате бо идеологияи он гурӯҳҳои ифротӣ дорад? Демократияро чӣ гуна арзёбӣ мекунед?

- Демократия, яъне... Дар ин бора ягон фикр надорам. Шарҳ дода наметавонам...

- Имрӯз давлати Тоҷикистон аз он ки шаҳрвандонаш бо роҳҳои ғайрирасмӣ ба таълимоти динӣ дар хориҷи кишвар фаро гирифта шудаанд, ё аз онҳое, ки дар сафи ДИИШ дар ҷангҳои Сурияву давлатҳои ҷангзада иштирок мекунанд, нигарон аст. Фикр мекунед, то куҷо ин хавотиршавӣ асос дорад?

- Ин нигаронӣ асос дорад. Набояд гузошт, ки масалан, идеологияи ДИИШ ва дигар созмонҳои ифротӣ ба ҷавонони мо таъсир кунад, ақидаҳои онҳо ба дили ҷавонони Тоҷикистон роҳ ёбад. Бубинед, идеологияи ин гурӯҳҳо чист: Онҳо хуб медонанд, ки бо роҳи низомӣ вориди як давлат шудан мушкил аст. Аз ин рӯ, мехоҳанд бо роҳи ақидатӣ ва идеологӣ ба ҷомеа таъсир гузоранд ва суботи ҷомеаву давлатро халалдор созанд. Барои онҳо осон аст, ки бо қишри ҷавон, ки зеҳни тоза доранд, кор баранд. Пайравони ДИИШ, ки як созмони террористӣ аст, одамони ғайри худашонро мусалмон намеҳисобанд. Аз ақидаҳои онҳо бояд гурехт, зеро бисёр радикал ҳастанд.

Инчунин онҳоеро, ки ҳоло ҳам дар мадрасаҳои кишварҳои хориҷӣ таҳсил мекунанд, бояд баргардонид ва мағзшӯӣ кард, зеро ҳама созмонҳои ифротгарою террористӣ онҳоро зеҳнсозӣ мекунанд.

Аслан, ҳеҷ касе, созмоне, гурӯҳе, ҳизбе бидуни ғараз ба каси дигар кумак намекунад, пул намедиҳад. Ин ҳизбу созмонҳо бо роҳи дастгирии молиявӣ, пардохти маблағи таҳсил ва ҷалби онҳо ба машқу тамринҳои низомӣ дар миёни муҳассилони мадрасаҳо барои худ дар оянда артиш тайёр мекунанд.

- Ба таблиғоти ҷавонон ба сафи ДИИШ-у созмонҳои дигар асосан киҳо машғул мешаванд? Оё таблиғгарон омӯзишҳои махсусеро гузаштаанд?

 - Таблиғгаронро асосан аз ҷумлаи пайравони ин созмонҳо, ки дар навбати худ, манфиатҳо доранд, интихоб мекунанд, асосан онҳоеро, ки идеологияи гурӯҳ ё ҳизбашонро хуб медонанд, илми фалсафа ва психологияи инсонро балад ҳастанд. Ба шунидаам, дар Туркия як таблиғгари фаъоли ДИИШ-ро барои он ки одамони бисёреро аз роҳи ташвиқот ба сафи ин гурӯҳ ҷалб карда буд, ҳатто маоши моҳона таъин карда буданд. Тавре гуфтам, ҲНИТ ҳам дар он ҷо барои таблиғгаронаш шароитҳои хуб муҳайё кардааст. Яъне байни таблиғгарони наҳзатӣ ва таблиғгарони ДИИШ-ӣ тақрибан тафовуте мавҷуд нест, чун дар ниҳоят ҳамагӣ як ҳадаф доранд: бо роҳи зӯроварӣ ва қатли инсонҳо ба даст овардани қудрат.

- Тавсияи шумо ба ҷавонони тоҷик чӣ аст?

- Асло фирефта нашаванд, ба мадрасаҳои номуайяни динӣ нараванд. Фиреби онро нахӯранд, ки дар ин мадрасаҳо таҳсил ройгон аст, шароити хуб дорад, зеро банда бо чашми худ дидаму шоҳид будам, ки муҳассилин дар он ҷо чӣ рӯзгори сахту сангине доранд. Дар кишвари худамон ҳамин хел мадрасаҳо ҳастанд, донишҳое, ки кифоя ба ислом аст, дар Тоҷикистон гирифтан мумкин аст. Дар он кишварҳо гурӯҳҳои террористӣ зеҳнҳоро хароб мекунанд. Нафаре, ки шомили ин гурӯҳҳо шуд, агар пушаймон ҳам шавад, дигар аз он баромада наметавонад. Дигар барояшон баромада ба хона рафтанро иҷоза намедиҳанд. Немегузоранд, ё ба сӯят тир холӣ мекунанд, ё саратро аз тан ҷудо мекунанд.

Ба падару модарон ҳам муроҷиатам ин аст, ки аз гумроҳшавии фарзандонашон пешгирӣ кунанд. Нагузоранд, ки ҷигарбандашон қурбони бозиҳои ҳароми гурӯҳҳои ифротӣ шаванд, ба қатлу куштори одамони бегуноҳ даст зананд, нисбаташон ҷиноятҳои бадахлоқона содир шавад.

Вақте ки дар Покистон мехондам, ҷиҳодро фақат ба маънои “кушокуш”, “ғайр аз худат касе бошад, қатл кардан”, “куштан” медонистам. Ҳозир яқин медонам, ки ин ҷиҳод нест. Ҷиҳод ин ҳимояи ватан, ёрӣ ва хизмат ба падару модар, тарбияи хубу шоистаи фарзандон аст. Ҷиҳод ба маънои дар роҳи ислом ҳаракат кардан аст. Дар даст силоҳ гирию бо мусулмонон ҷанг кунӣ, ба зидди давлату мардумат бароӣ ин ҷиҳод нест. Ҳоло фикр мекунам, ки ҳамон идеологҳои гурӯҳу созмонҳои ифротӣ барои расидан ба ҳадафашон баъзан ба таҳрифи китоби Қуръон низ даст мезаданд. Ба назарам, яке аз сабабҳои асосии “ифротӣ” хондани онҳо маҳз ҳамин аст, ки ҳама чиро – шурӯъ аз муқаддасоти динӣ то зиндагии дунявӣ – ба ҳадди ифроту ифлосӣ расонидаанд.

Мусоҳибаи

Носирҷон МАЪМУРЗОДА,

“Хатлон”

АЗ СОҲИБКОРИИ ИНФИРОДӢ БА СӮЙИ БИЗНЕСИ СИЁСӢ

Муҳиддин Кабирӣ – раҳбари фирории ташкилоти мамнуъ ва террористии ҲНИТ тайи фаъолияти сиёсӣ ва ҳизбӣ худро ҳамчун сиёсатмадори адолатхоҳ, инсонпарвар ва демократ вонамуд карда, бо истифода аз усул ва методикаи махсус риёкориро, ки бар асоси тиҷорат ва савдо бунёд шуда буд, дар корзори сиёсии ҷумҳурӣ аз соли 2006 ба баъд ба намоиш гузошт. Бояд иқрор шуд, ки ин шахсияти чандниқоба тавонист, ки дар фазои сиёсӣ ва фарҳангии ҷумҳурӣ як муддат муваффақ шавад ва бовари баъзе гурӯҳҳои иҷтимоиро ба худ ва ҳизби кӯҳнапарасташ ба даст биёварад. Барои шинохти симои воқеӣ ва ҳақиқии М. Кабирӣ донистани зиндагии пешазҳизбиаш зарурат дорад.  Вале муҳимтар аз инҳо, завқи молпарастӣ ва  ҳарисӣ ба молу ашё ва пулу пайсаи дунёӣ дар сиришти ин симои наҳзатӣ ҳанӯз дар марҳилаи туфулият шакл гирифта будааст. Ин аст, ки минбаъд талаботу ниёзҳои маишии ӯ боло мегиранд ва сарҳадафи зиндагиаш- дарёфти сармояи гарон ӯро, аввалан, ба сӯйи бозиҳои кучак ва сониян, ба тарафи бозиҳои калони сиёсӣ раҳнамун месозад. Замоне ки ба ҳавзаи биснес ва соҳибкорӣ ворид мегардад, тавассути ҳаросати сириштӣ дармеёбад, ки расидан ба қудрати сиёсӣ ва ҷойгоҳ пайдо кардан дар муҳитҳои давлатӣ ҳадафи асосӣ – рушди бизнес ва соҳибкории инфиродиро мусоидат менамояд. Бо ин ният, як бизнесмен ба майдони сиёсат, боз ҳам сиёсати исломӣ ворид мегардад ва тадриҷан раванди ба даст овардани молу пулро мудирият мекунад.

         Агар ба матолиби ахири журналистони сиёсӣ таваҷҷуҳ кунем, нек дармеёбем, ки онхо ба сифати нафари маъруфи элитаи оппозитсияи тоҷик шахси Кабириро бештар аз дигарон мешиносанд ва зоҳиру ботини ӯро фош месозанд. Нуктаи ҷолиб ин  ҷо тамаркуз меёбад, ки Кабирӣ савдогаре беш нест ва бо диди тиҷорӣ ба олами сиёсӣ менигарад. Барои ифодаи исми  Кабирӣ аз истилоҳвожаи «тоҷир» истифода мебаранд. Маълум аст, ки тоҷир бо пулу мол ва фоидаю таваккал (риск) сари кор дорад ва табиист, ки барои ҷамъоварии сармоя роҳҳои гуногунро мавриди истифода қарор медиҳад. Агар пушти сармоядорӣ сиёсат ва мудирияти сиёсӣ бошад, ба қавли мардумӣ, «нуран ало нур» мешавад. Аз ин ҷост, ки барои Кабирӣ аносире мисли миллат, давлат, озодӣ, Ватан, мардум, дин, мазҳаб, демократия, инсонсолорӣ ва мардумпарастӣ василаҳои муассири расидан ба ҳадафанд. Ин васоили меҳвариро, ки барои як сиёсатмадори қудратталаб муҳиманд, Кабирӣ барои роҳандозӣ кардани барномаи бизнеси хонаводагӣ ва рушди соҳибкории инфиродиаш истифода бурд ва то ҷойе муваффақ ҳам шуд.

         Пушти сиёсат Кабирӣ бизнеси худро гардон мекард ва акнун, ки аз вай дар ин маврид суол мекунанд, бидуни шарму ҳаё мегӯяд, ки ман дар ибтидо соҳибкор будам. Воқеан, ҳамин тур аст: Кабирӣ соҳибкоре буд, ки бо фаро расидани шароити хуб аз раҳбарияти неруҳои оппозитсионӣ дар симои Сайид Абдуллоҳи Нурӣ васеъ истифода бурд ва худро ба тими ӯ пайваст. Албатта, ба нияти минбаъд дар раъси мудирияти наҳзатӣ қарор гирифтан ва аз ин тариқ ба таври бояду шояд рушду тавсеа додани бизнеси хонаводагӣ. Ҳамин тариқ, Кабирӣ аз соҳибкории инфиродӣ ба сӯйи бизнеси сиёсӣ қадам бардошт ва роҳро барои касби қудрати молӣ ва сиёсӣ ҳамвор сохт.

         Агар ҳадафи Кабирӣ бизнес ва соҳибкорӣ ва аз ин тариқ чира шудан ба боигариҳои мамлакат набошад, чаро Кабирӣ замони кору фаъолияти ҳизбӣ ва парлумонӣ бизнеси хонаводагиро дар ҶДММ «Саховат»-и шаҳри Турсунзода, ки бозори молфурӯшӣ будааст, гардон кардааст, ки даромади солонаи он як миллиону шашсаду ҳаштод ҳазор сомонӣ ва фоидаи панҷсолааш маблағи  як миллиону панҷсад ҳазор доллари амрикоиро ташкил додааст. Ҳамамедонанд, кибешаз 700 афар, рӯзҳоидароз, новобаста аз сармою гармо, пушти  тахтаҳоисавдонишаста, бабуҷаиоилаиКабирӣ  даромад меоварданд. Ҳамамедонанд, киаз ҳисобизаҳматионҳоӯ  дар ҳаҷмимаблағинишондодашуда фоида мегирифт.Барои пайхас нашудан аз найранг Кабирӣ бозори «Саховат»-ро, ки соли 2009 аз Ибодуллоева Ҳ.И. ба маблағи 836 ҳазор сомонӣ харида буд, ба номи ҳамсараш Раҳматуллоева Мастура гузаронид.

         Кабирӣ медонист, ки бозор дар ҷойи собиқ мактаби варзишии бачагону наврасони шуъбаи маорифи шаҳри Турсунзода ташкил шудааст. Ҳамчун вакили парлумон боз беҳтар аз ҳама медонист, ки дар асоси хулосаи ҳуқуқӣ, мувофиқи қисми 2-юмимоддаи 13-и Қонуни ҶумҳурииТоҷикистон«Дарбораимаориф» (таҳрири№899 аз 27-умидекабрисоли 1993) мактабҳоиварзишиибачагонунаврасонбакатегорияимуассисаҳои таълиму тарбияи беруназмактабӣдохилмешаванд. Ҳамзамонмувофиқимоддаи 9-уми Қонуни ҶумҳурииТоҷикистон«Дарбораихусусигардониимоликиятидавлатӣ» (Дарбораииншооте, кихусусӣгардониданамешавандваиншооте, кибо қарори ҲукуматиҶумҳурииТоҷикистонхусусӣгардонидамешаванд) №464 аз 16 майисоли 1997, муассисаҳоитаълимииберуназмактабӣ, танҳобо қарори ҲукуматиҶумҳурииТоҷикистонхусусӣкардамешаванд. МактабиварзишиибачагонунаврасонишаҳриТурсунзода, кидарҷойионбозориӯ – «Саховат» ҷойгирбуд, бидуни қароридахлдори ҲукуматиҶумҳурииТоҷикистонбамоликияти хусусӣтабдилдодашудааст.

МуҳиддинКабирӣ то имрӯздаъводорад, киинамал қаблазхаридориибозоразҷонибиӯсуратгирифтааст. Агарчунинаст, ҷурмаш боз бештармегардад, зеро ҳамчуннамояндаиниҳодиасосии қонунгузорикишвар, ҳангомихаридориибозорнисбатиинкирдори ғайриқонунӣчашмашропӯшида, онротӯличандинсолбароидарёфтиманфиатишахсӣистифодакардааст.Ба дунболи ин, Кабирӣ дар дигар гӯшаву канори ҷумҳурӣ ҳам заминҳоро харидорӣ карда, ба номҳои наздикону пайвандонаш ихтисос дода, ба мардум фурӯхтааст. Ба ин мисол шуда метавонад бинои беморхонае, ки дар ҳудуди ноҳияи Рӯдакӣ воқеъ шуда, майдони он 10,0 гектарро ташкил медиҳад. Соли 1999 бизнесмен Кабирӣ беморхонае, ки 50 дар сади корҳои сохтмонии он ба анҷом расида буд,  харида, ба панҷ нафар тариқи ҳадя дар майдони умумии 2904 метри квадратӣ супоридааст. Ҳамчунин дар давоми солҳои 2008-2010 Кабирӣ қисмати зиёди заминҳои ҳудуди беморхонаи сироятии сохтмонаш нотамомро бо тартиб додани ҳуҷҷатҳои қалбакӣ ба шаҳрвандон ҳамчун қитъаи замини наздиҳавлигӣ фурӯхтааст. Пулу мол, ки тору пуди зиндагии Кабириро ташкил медиҳад, ӯро аз маҷрои одамият берун кашида, ба гирдоби бало тела дод. Дигар ӯ зиёдтару зиёдтар мехост ва барояш ин ҳама кам буд. Ӯ пулмаст шуда буд, вале пулмастӣ ва сарватпарастиашро дар пардаи сиёсати наҳзатӣ пинҳон мекард ва бо бурдани исми Худову Расул ва Қуръону Муҳаммад худро ба ҳалқаи мардуми гумроҳ наздиктар месохт. Аз эҳсосоти динию мазҳабии мардуми содалавҳи тоҷик истифода намуда, Кабирӣ ва ҳаммаслаконаш, ки дар пул ғарқ буданд, поро фаротар монда, сӯйи қудратталабӣ ва тавсеаёбии сармоя ва ҳукуматашон қадам бардоштанд. Хушбахтона, ин пулмастони фурсатталаб ба мақсад нарасиданд ва натавонистанд бори дигар ҷомеаи тоҷикро ба гирдоби бало мубтало созанд. Ҳаммаслакони Кабирӣ, ки қисмате дар маҳбасанд, камбағалу нодор нестанд. Ҳар кӣ онҳоро мешиносад, яқин медонад, ки тайи фаъолияти сиёсӣ ва наҳзатӣ, чи аз ҳисоби фиребу найранги мардум (ва муридон) ва чи аз ҳисоби хоҷагони хориҷӣ сармоя андӯхта, молу манол ҷамъоварӣ намуданд. Виқор, такаббур ва фазлфурӯшии ин тоифаро ҳадду канор набуд ва аснои мусоҳиботи матбуотӣ, маъракаҳои наҳзатӣ ва мавъизоти динӣ дар симои ҳар яке аз раҳбарон ё ба истилоҳ, тими раҳбарии наҳзатӣ ғуруру мастӣ ва ваҷоҳати қудратталабӣ ниҳон буд.

         Имрӯз ҳам Кабирӣ дар хориҷ, асосан бо бизнес сари кор дорад. Ин навъи фаъолиятро бизнеси сиёсӣ мегӯянд: бадном кардани давлати миллӣ; мусичаи бегуноҳ нишон додани худ ва ҳаммаслакон; дар миёни доираҳои сиёсии аврупоӣ мақом ва лоббиҳо пайдо кардан; пулу сармоя талабидан; аз ҳисоби пулу моли созмонҳои хайриявии сиёсӣ бизнеси хонаводагиро гардон намудан; имиҷи сиёсӣ сохтан; парнографияи сиёсӣ пахш кардан; аз ҳисоби муҳоҷирони меҳнатӣ ба таври сунъӣ шумораи муътаризони сиёсиро дар Аврупо зиёд кардан; эътилофи дурӯғин ташкил кардан ва билохира ба мартабаи лидери сиёсӣ расидану мудирият кардани неруҳои дурӯғини эътилофӣ. Силсилаи бизнеси Кабирӣ ва ҳаммаслакону хешовандонаш дар Аврупо оқибат ӯро бадном месозад ва чуноне ки мардум мегӯянд, «радди маърака»-аш мекунад. Эътилофе вуҷуд надорад, чаро ки неруҳои озодандеши тоҷик ба тоифаи Кабирӣ шиносанд ва найрангҳои ин бизнесмени фирориро медонанд. Танҳо онҳое, ки вобасти ӯ ва ё худбохтаанд, ба сӯйи ӯ мешитобанд ва дар симои вай наҷотбахши худро мебинанд. Бехабар аз он ки бизнесмен ва сармоядор, ки аз ҳисоби фиреби мардум сармоя ҷамъ мекунад, ба ҷуз худ ва муқаррабон ба каси дигаре шафоат намекунад. Дар пайи ин, агар Кабирӣ шафоат мекард, ҳаммаслакони ҳизбиашро шафоат менамуд ва онҳоро дар фаросӯйи тақдир гузошта, барои ҳифзи молу пулаш фирор намекард. Ҳатто имрӯз аз ҳисоби ҳаммаслакони зиндониаш дар хориҷ пул кор мекунад ва онҳоро ба унвони зиндониёни сиёсӣ муаррифӣ намуда, аз созмонҳои байналмилалӣ тақозои кумаки молию пулӣ менамояд.

         Воқеан, имрӯз Кабирӣ дар пардаи сиёсатҳои номуваффақи наҳзатӣ бозори бизнеси хонаводагиашро дар мамолики аврупоӣ гарм мекунад ва ҷиҳати бароварда сохтани «ниёзҳо»-и қудратҳои ҷаҳонӣ дар минтақа бо доираҳои манфиатдори ғарбӣ ҳам ҳамдаст мешавад. Рӯҳи пулпарастӣ ва сармояхоҳии Кабирӣ, ки ҳамакнун фош шуда истодааст, баъди чанде шикаста мешавад ва «миссия»-и бизнесмен ба анҷом хоҳад расид.

    Фаридун Ориёӣ