ХАБАРҲО

5 октябр - Рӯзи забони давлатии Ҷумҳурии Тоҷикистон ЗАБОНИ ТОҶИКӢ Забони модарии тоҷикони дунё

Забон яке аз бузургтарин муқаддасот ва шиноснома барои ҳар як  халқу миллат ба ҳисоб меравад.  Аз замонҳои қадим то имрӯз дар тамоми дунё ҳамаи халқу миллатҳоро аз рӯи забон, фарҳанг ва таърихашон мешиносанд ва эътироф менамоянд.  Забони ноби тоҷикӣ, ки ҳамчун як забони  қадима шинохта мешавад, таърихи беш аз ҳазорсола дорад. Гарчанде ҳарфҳои тоҷикӣ бо ҳарфҳои крилӣ иваз шуда бошад ҳам, вале забони тоҷикӣ иваз нашудааст ва ҳамаи калимаҳои тоҷикӣ сохт ва мазмуни худро гум накардаанд.

Бо вуҷуди гирумонҳои таърихӣ, забони тоҷикӣ ҳанӯз ҳам тоза ва бидуни нуқсон аст.  Барои тозаю бенуқсон ва аз байн нарафтани забони тоҷикӣ бузургону донишмандони халқи тоҷик талошҳои зиёде намуда, осори бузургу  гаронбаҳоеро дар хазинаи забони тоҷикӣ ба вуҷуд овардаанд ва маҳфуз нигоҳ доштаанд.

Барои бегазанд нигоҳ доштани забони нобу шевои тоҷикӣ саҳми асосгузори адабиёти классикии тоҷик Абӯабдуллоҳи Рӯдакӣ басо бузург аст. Ин мутафаккири барҷастаи адабиёти тоҷик дар давраҳои басо душвори таърихӣ барои ҷовидонӣ нигоҳ доштани забон ва адабиёти халқи тоҷик  заҳмат кашида, бо сабки хоси худ назми тоҷикро устувор гардонида, асарҳои гаронбаҳое эҷод намудааст, ки то имрӯз забон ва адабиёти тоҷикро муаррифӣ менамоянд. 

То имрӯз дар аксари кишварҳои шарқӣ бисёре аз калимаҳои тоҷикиро истифода мебаранд. Агар ба сухангӯиҳои халқҳои Ҳиндустон, Покистон, Туркия ва чанде аз кишварҳои дигари шарқ аҳамият диҳем, бештари калимаҳое, ки онҳо истифода мебаранд, калимаҳои тозаи тоҷикӣ мебошад. Барои мисол ба калимаҳои тоҷикие, ки дар забони ӯзбекӣ истифода мебаранд, аҳамият диҳем, пасванди “лар”-ро илова намуда истифода мебаранд.  Инчунин дар забони ҳиндӣ бошад, калимаҳои тоҷикӣ бо пасванди “ҳе” истифода бурда мешавад.

Бояд қайд намоям, ки  дар баробари рушд ёфтани илму техникаи муосир дар забони тоҷикӣ калимаҳои муосири аврупоӣ ворид гардидааст, ки дар забони гуфтугӯӣ бештар истифода мешавад.  Барои тарҷума ва маънипардозии калимаҳои аврупоӣ, хусусан калимаҳои техникӣ ва иттилоотӣ бояд олимону донишмандони соҳаи забон бештар кор баранд. Вале аз ҷиҳати дигар аксари калимаҳои техникию иттилоотӣ ҳамчун ифодаҳои байналмилалӣ тарҷума намешаванд.

Мушкилоти дигаре, ки дар замони имрӯза ба вуҷуд омадааст, ин истифодаи нодуруст ва ғалатнависии калимаҳои тоҷикӣ мебошад, ки ин ба дигаргуншавӣ ва қолабшикании калимаҳои тоҷикӣ оварда мерасонад.  Дар бештари мавридҳо бо шакли нодурусти калимаҳо, ки дар шиору овезаҳо ҷой дода шудааст, во мехӯрем.

Барои дуруст ва бегазанд нигоҳ доштани забони модарӣ-забони тоҷикӣ ҳар як шаҳрванди Тоҷикистони азиз вазифадор аст. Аз ин рӯ мо бояд ҳамеша баҳри ҳифзи забони давлатӣ ва тоза нигоҳ доштани он талош намоем, зеро забони тоҷикӣ забони модарии мост.